Spis treści
Od czego się tyje najbardziej?
Tycie jest najczęściej skutkiem spożywania:
- przekąsek,
- słodyczy,
- fast foodów,
- żywności wysoko przetworzonej.
Tego typu produkty charakteryzują się dużą kalorycznością, ale niestety niską zawartością wartości odżywczych. Taki układ sprawia, że organizm gromadzi tkankę tłuszczową. W przypadku przekąsek i słodyczy mówimy o pustych kaloriach oraz prostych cukrach, które w błyskawiczny sposób podnoszą poziom glukozy we krwi, co z kolei sprzyja odkładaniu tłuszczu. Z kolei fast foody są często bogate w tłuszcze nasycone oraz konserwanty, co dodatkowo przyspiesza wzrost masy ciała.
Istotne jest, aby być świadomym konsekwencji stosowania diety opartej na wysoko przetworzonych produktach, które mogą prowadzić do długotrwałych problemów z wagą. Wysokokaloryczne potrawy, które nie spełniają rzeczywistych potrzeb organizmu na składniki odżywcze, są jednym z kluczowych czynników przyczyniających się do otyłości. Zachowanie równowagi między kaloriami, które spożywamy, a tymi, które wydatkujemy, ma fundamentalne znaczenie dla utrzymania zdrowej wagi.
Co powoduje tycie?
Tycie to złożony problem zdrowotny, który w głównej mierze wiąże się z nadmiarem kalorii względem potrzeb organizmu. Często przyrost masy ciała ma swoje źródło w niezdrowej diecie, obfitującej w proste węglowodany oraz nasycone tłuszcze. Sytuację dodatkowo zaostrzają:
- brak ruchu,
- siedzący tryb życia.
Spożywanie przetworzonych produktów, takich jak fast foody, sprzyja odkładaniu tkanki tłuszczowej; mimo wysokiej kaloryczności, oferują one niewiele wartości odżywczych. Dodatkowo, zaburzenia hormonalne, takie jak insulinooporność czy problemy z tarczycą, mogą poważnie zakłócać metabolizm, prowadząc do niekontrolowanego przybierania na wadze. Również genetyka nie jest bez znaczenia – niektóre osoby są bardziej predysponowane do otyłości.
Stresujące sytuacje oraz skłonności do sięgania po łatwo dostępne przekąski także potęgują problem. W końcu, podstawowym elementem jest bilans kaloryczny. Jeśli dostarczamy organizmowi więcej kalorii, niż jesteśmy w stanie spalić, to automatycznie przybieramy na wadze. Dlatego warto zastanowić się nad wprowadzeniem zmian w diecie, zwiększeniem aktywności fizycznej oraz zrozumieniem roli hormonów i uwarunkowań genetycznych w kontekście wagi ciała. Takie podejście może okazać się kluczowe w efektywnej walce z otyłością.
Dlaczego niewłaściwa dieta prowadzi do tycia?
Niewłaściwe odżywianie odgrywa kluczową rolę w procesie przybierania na wadze, przede wszystkim ze względu na wysoką kaloryczność oraz niekorzystne składniki. Żywność, która obfituje w:
- proste węglowodany,
- tłuszcze nasycone,
- mocno przetworzone produkty,
dostarcza nadmiaru energii, co sprzyja gromadzeniu się tkanki tłuszczowej. Puste kalorie obecne w słodkich przekąskach, gazowanych napojach i fast foodach szybko przechodzą przez układ pokarmowy, nie dając długotrwałego uczucia sytości, co prowadzi do częstego podjadania. Wysoka kaloryczność tych potraw często idzie w parze z niską jakością składników odżywczych, skutkując:
- niedoborem błonnika,
- niedoborem witamin,
- niedoborem minerałów.
Te niedobory mogą wpłynąć na metabolizm i zwiększyć ryzyko wystąpienia otyłości. Dodatkowo, regularne spożywanie żywności zawierającej konserwanty i sztuczne dodatki ma negatywny wpływ na zdrowie. Liczne badania pokazują, że dieta oparta na prostych węglowodanach oraz tłuszczach nasyconych zwiększa ryzyko insulinooporności, co jeszcze bardziej pogarsza problem otyłości. Dlatego istotne jest, aby zrozumieć, jak dieta wpływa na masę ciała, aby skutecznie dbać o zdrowie i utrzymać odpowiednią wagę.
Co to jest zła dieta i jakie ma skutki dla masy ciała?

Niewłaściwe odżywianie, czyli zła dieta, zazwyczaj opiera się na wysokim spożyciu:
- tłuszczów nasyconych,
- prosty cukrów,
- soli.
Zazwyczaj brakuje w niej ważnych składników, takich jak warzywa, owoce, błonnik czy białko. Taki schemat żywienia prowadzi często do przyrostu masy ciała, co może skutkować nadwagą lub nawet otyłością. Długoterminowe sięganie po wysoko przetworzone produkty żywnościowe może prowadzić do zaburzeń hormonalnych i różnych problemów metabolicznych. Zwiększenie masy ciała wiąże się z wieloma zagrożeniami zdrowotnymi, w tym z wyższym ryzykiem wystąpienia:
- chorób sercowo-naczyniowych,
- nadciśnienia tętniczego,
- cukrzycy typu 2.
Ponadto, otyłość może sprzyjać gromadzeniu tkanki tłuszczowej, co negatywnie oddziałuje na metabolizm i osłabia zdolność organizmu do kontrolowania wagi. Przewlekłe spożycie nadmiaru kalorii z mało wartościowych produktów może prowadzić do chronicznego głodu oraz wzrostu apetytu. Dlatego tak ważne jest podejmowanie świadomych decyzji żywieniowych. Wprowadzenie większej ilości warzyw i owoców, a także błonnika do codziennych posiłków, może pomóc w regulacji masy ciała i poprawie ogólnego stanu zdrowia.
Jakie są skutki wysokiego spożycia kalorii?
Wysokie spożycie kalorii niesie ze sobą wiele zagrożeń dla zdrowia. Przede wszystkim prowadzi do przyrostu masy ciała, co zwiększa ryzyko nadwagi i otyłości. Nadmiar kalorii odkłada się w postaci tkanki tłuszczowej, co może sprzyjać pojawieniu się chorób metabolicznych, takich jak:
- cukrzyca typu 2,
- insulinooporność.
Osoby z większą masą ciała są również bardziej narażone na:
- schorzenia sercowo-naczyniowe,
- niektóre rodzaje nowotworów.
Problemy związane z nadmiarem kalorii dotyczą nie tylko zdrowia fizycznego, ale także psychicznego — często występuje uczucie zmęczenia i obniżony nastrój. Takie dolegliwości mogą być związane z niedoborem różnorodnych składników odżywczych, co prowadzi do braku ważnych witamin i minerałów. Te elementy są niezwykle istotne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Dlatego kluczowe jest przyjęcie zdrowych nawyków żywieniowych. Dbanie o właściwy bilans kaloryczny oraz wprowadzenie wartościowych składników do codziennej diety ma pozytywny wpływ na ogólny stan zdrowia oraz samopoczucie. Odpowiednia dieta może również pomóc w zapobieganiu nadwadze oraz chorobom związanym z nią.
Jakie produkty są najczęstsze przyczynami tycia?
Najbardziej oczywiste przyczyny przyrostu wagi to:
- wysoko przetworzone jedzenie,
- słodkie napoje gazowane,
- fast foody,
- różnego rodzaju słodycze.
Te artykuły charakteryzują się dużą kalorycznością, podczas gdy brakuje w nich błonnika oraz wielu cennych składników odżywczych. Gdy spożywamy je regularnie, nasza kaloryczność gwałtownie rośnie, co sprzyja gromadzeniu tkanki tłuszczowej i negatywnie wpływa na równowagę węglowodanów w organizmie. Nie można też zapominać o roli alkoholu, który ma znaczący wpływ na proces tycia ze względu na swoją wysoką kaloryczność i zdolność do zwiększania apetytu na kaloryczne posiłki. Dodatkowo, żywność z białej mąki, jak białe pieczywo i makarony, również mogą prowadzić do wzrostu wagi. Ich niska zawartość błonnika skutkuje szybkim wzrostem poziomu glukozy we krwi. Typowymi przykładami jedzenia, które sprzyja tyciu, są:
- chipsy,
- ciastka,
- pizza,
- napoje energetyczne,
- napoje gazowane.
Te produkty, zamiast zaspokajać głód, prowadzą do nadmiernego przyjmowania kalorii, co w efekcie skutkuje przyrostem masy ciała.
Jak alkohol przyczynia się do tycia?
Alkohol wpływa na przybieranie na wadze na kilka istotnych sposobów:
- dostarcza tzw. pustych kalorii, co oznacza, że chociaż dostarcza energii, brakuje w nim cennych składników odżywczych,
- 150 ml piwa to ponad 150 kcal, a kieliszek wina średnio 120 kcal,
- zwiększa ogólny bilans kaloryczny, co sprzyja odkładaniu tkanki tłuszczowej w organizmie,
- wzmacnia apetyt, prowadząc do większej konsumpcji jedzenia przed lub w czasie posiłku,
- obniża samokontrolę, co może prowadzić do podejmowania niezdrowych decyzji żywieniowych,
- zakłóca procesy metaboliczne, co utrudnia efektywne spalanie tłuszczu.
W efekcie, organizm ma tendencję do gromadzenia tkanki tłuszczowej, zwłaszcza w rejonie brzucha. Regularne picie zwiększa ryzyko nadwagi i otyłości, co prowadzi do przewlekłego nadmiaru kalorii. Problem ten jest znaczący, zwłaszcza w kontekście dbałości o zdrowy styl życia.
Jak nocne podjadanie przyczynia się do tycia?
Nocne podjadanie to zjawisko, które może prowadzić do zwiększenia masy ciała z wielu powodów. Po pierwsze, w godzinach wieczornych nasze organizmy wymagają mniej energii, co sprawia, że kalorie przyjmowane o tej porze są kiepsko wykorzystywane. Wielu ludzi sięga po przetworzone przekąski, obfitujące w kalorie, ale jednocześnie ubogie w wartości odżywcze. Badania wykazują, że taki sposób odżywiania może mieć negatywny wpływ na jakość snu.
Dodatkowo, ma to wpływ na hormony, które regulują nasze pragnienie jedzenia, takie jak:
- grelina – wysoki poziom sprawia, że czujemy większy głód,
- leptyna – niski poziom nie dostarcza uczucia sytości.
Co więcej, nocne podjadanie może być skutkiem nieregularnych posiłków w ciągu dnia. Osoby, które często pomijają jedzenie, zazwyczaj odczuwają intensywniejszą chęć na przekąski wieczorem, co sprzyja podejmowaniu niezdrowych wyborów.
Nadmiar kalorii spożywanych tuż przed snem nieuchronnie prowadzi do gromadzenia tkanki tłuszczowej, co pogłębia problemy z wagą. Aby skutecznie unikać nocnego podjadania, warto zadbać o:
- regularność posiłków,
- zdrowsze przekąski, które nie zakłócają pracy metabolizmu.
Dlaczego fast food jest jedną z głównych przyczyn otyłości?
Fast food, mimo że szybko zaspokaja głód, stanowi jedną z głównych przyczyn otyłości, głównie ze względu na swoje wartości odżywcze. Dania te charakteryzują się bowiem dużą kalorycznością, a jednocześnie ubóstwem w błonnik, witaminy i minerały. Częste sięganie po takie jedzenie prowadzi do nadwyżki kalorii, co sprzyja odkładaniu się tkanki tłuszczowej. Wysoka zawartość tłuszczów trans oraz prostych cukrów może wywoływać insulinooporność, co z kolei zwiększa ryzyko wystąpienia zaburzeń metabolicznych oraz chorób sercowo-naczyniowych.
Dodatkowo, fast food często podawany jest w obfitych porcjach, co potęguje problem nadmiernego spożycia. Nierzadko do tych posiłków dodawane są także słodkie napoje gazowane, które znacząco podnoszą wartość energetyczną całego dania.
Osoby, które wybierają tę formę żywności, często doświadczają sytości jedynie przez krótki czas, co sprzyja podjadaniu pomiędzy posiłkami. Niska zawartość błonnika, obecnego w zdrowszych opcjach, takich jak warzywa i owoce, prowadzi do trudności w regulacji uczucia głodu. W efekcie, fast food nie daje długotrwałego poczucia satysfakcji, co z kolei prowadzi do wzrostu konsumcji i szybkiego przybierania na wadze.
Świadomość wpływu fast foodów na nasz organizm oraz masę ciała jest niezbędna w walce z otyłością we współczesnym społeczeństwie.
Jak puste kalorie wpływają na nasz apetyt?
Puste kalorie mają znaczący wpływ na nasz apetyt, ponieważ dostarczają jedynie energii, a brakuje im cennych składników odżywczych, takich jak: witaminy oraz błonnik. Na przykład, regularne spożywanie:
- słodyczy,
- napojów gazowanych,
- innych produktów bogatych w kalorie.
Takie produkty prowadzą do szybkiego wzrostu poziomu cukru we krwi. Taki nagły przypływ energii szybko ustępuje miejsca dramatycznemu spadkowi, co z kolei powoduje, że odczuwamy silniejszy głód, sięgając po niezdrowe przekąski. Osoby, które często sięgają po takie produkty, często zmagają się z problemami w kontrolowaniu apetytu; uczucie głodu pojawia się szybciej, a jest znacznie bardziej intensywne. To prowadzi do nadmiernego spożycia kalorii, co w dłuższej perspektywie zwiększa całkowitą kaloryczność diety.
Dodatkowo, regularne jedzenie pustych kalorii ma negatywny wpływ na naturalną gospodarkę węglowodanami. Długotrwałe sięganie po te niezdrowe opcje sprzyja odkładaniu tkanki tłuszczowej, co w konsekwencji zwiększa ryzyko otyłości. Niedobór błonnika i witamin w diecie może prowadzić do istotnych braków, które negatywnie wpływają na nasz metabolizm oraz ogólne zdrowie. Zrozumienie, jak puste kalorie oddziałują na nasz apetyt i masę ciała, jest zatem kluczowe w skutecznej kontrolowaniu wagi.
Co to są puste kalorie i jak wpływają na tycie?
Puste kalorie to te, które pochodzą z żywności dostarczającej energii, lecz ubogiej w niezbędne składniki odżywcze, takie jak witaminy, minerały, błonnik i antyoksydanty. Typowe produkty wypełnione pustymi kaloriami to na przykład:
- słodkie napoje,
- słodycze,
- przetworzone przekąski.
Regularne ich spożywanie prowadzi do nadmiaru energii, a przy tym niewielkiej ilości składników, które nasz organizm rzeczywiście potrzebuje. Taki nadmiar energii łatwo przekształca się w tkankę tłuszczową, co przyczynia się do przybierania na wadze. Co więcej, puste kalorie mogą zaburzać naturalne odczucie głodu i sytości, sprawiając, że czujemy się znacznie głodniejsi, co zwiększa naszą skłonność do sięgania po niezdrowe przekąski.
Niezdrowe nawyki, takie jak:
- częste podjadanie chipsów,
- ciastek,
- mogą prowadzić do deficytów składników odżywczych,
- negatywnie wpływając na nasze zdrowie oraz metabolizm.
Kluczowe jest zrozumienie, jak puste kalorie oddziałują na apetyt i masę ciała, zwłaszcza w kontekście otyłości. Ograniczenie ich spożycia oraz wprowadzenie do diety większej ilości zdrowych posiłków sprzyja utrzymaniu prawidłowej wagi i poprawie ogólnego stanu zdrowia. Wzbogacenie jadłospisu o błonnik, warzywa i owoce skutecznie dorównuje naszym potrzebom żywieniowym, a jednocześnie pomaga zredukować uczucie głodu.
Jakie znaczenie mają cukry proste i tłuszcze w procesie tycia?

Cukry proste oraz tłuszcze mają kluczowe znaczenie w przybieraniu na wadze, głównie ze względu na ich wysoką kaloryczność i łatwość przyswajania przez organizm. Proste cukry, jak glukoza czy fruktoza, błyskawicznie zwiększają poziom cukru we krwi, co prowadzi do wydzielania insuliny. Ta z kolei promuje magazynowanie glukozy w formie tkanki tłuszczowej, a w dłuższej perspektywie może być jedną z przyczyn otyłości.
Badania wskazują, że nadmiar prostych cukrów w codziennej diecie, zwłaszcza w:
- słodyczach,
- napojach gazowanych,
- produktach przetworzonych.
ma negatywny wpływ na metabolizm i zwiększa ryzyko wystąpienia różnych zaburzeń metabolicznych. Tłuszcze, szczególnie te nasycone i trans, również mają wpływ na przyrost masy ciała, ponieważ cechują się wysoką kalorycznością, a ich nadmiar kumuluje się w organizmie. Te szkodliwe tłuszcze są często obecne w fast foodach i przetworzonym jedzeniu, co znacznie podnosi ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.
Dieta bogata w nasycone tłuszcze oraz proste cukry sprzyja rozwojowi insulinooporności, co może prowadzić do jeszcze większych problemów zdrowotnych. Regularne spożywanie produktów obfitujących w cukry proste i tłuszcze wzmacnia apetyt na wysoko kaloryczne potrawy, co skutkuje nadmierną konsumpcją kalorii. Zrozumienie, jak te składniki oddziałują na masę ciała, jest istotne.
Kluczowe jest dążenie do zrównoważonej diety, bogatej w błonnik, warzywa i pełnowartościowe białka. Taki sposób odżywiania przyczyni się do regulacji wagi oraz polepszenia stanu zdrowia.
W jaki sposób brak aktywności fizycznej wpływa na tycie?
Brak aktywności fizycznej ma istotny wpływ na przyrost masy ciała. Przede wszystkim obniża zapotrzebowanie energetyczne organizmu oraz spowalnia tempo metabolizmu. Gdy nie ćwiczymy, spalanie energii znacznie maleje, co prowadzi do nagromadzenia kalorii w postaci tkanki tłuszczowej. Osoby prowadzące siedzący tryb życia często zauważają wzrost wagi, ponieważ ich bilans kaloryczny zaczyna być dodatni.
Dodatkowo, zbyt mała aktywność fizyczna może wiązać się z:
- utrata masy mięśniowej,
- zmniejszenie całkowitego wydatku energetycznego,
- odkładanie się tkanki tłuszczowej.
Mięśnie odgrywają kluczową rolę w procesach metabolicznych – im więcej ich mamy, tym więcej kalorii spalamy nawet w spoczynku. Liczne badania wykazały, że siedzący tryb życia zwiększa ryzyko wystąpienia insulinooporności. To z kolei często prowadzi do zaburzeń hormonalnych, które mogą skutkować otyłością. W miarę spowolnienia metabolizmu, organizm zaczyna kumulować tłuszcz, co prowadzi do nadwagi.
Dlatego właśnie regularna aktywność fizyczna jest niezwykle istotna dla utrzymania prawidłowej masy ciała oraz łagodzenia negatywnych efektów braku ruchu.
Jak dostęp do żywności wygodnej wpływa na masę ciała?
Dostępność łatwo dostępnej żywności, takiej jak fast foody czy gotowe posiłki, ma znaczący wpływ na naszą wagę. Produkty te są często mocno przetworzone i bogate w kalorie, co prowadzi do nadmiernego spożycia energii. Charakteryzują się one wysoką zawartością:
- tłuszczu,
- cukru,
- soli.
Jednocześnie brakuje w nich błonnika oraz kluczowych składników odżywczych. Tego rodzaju jedzenie może szybko przyczynić się do wzrostu masy ciała, gdyż organizm gromadzi nadmiar energii w postaci tłuszczu. Wygodne rozwiązania sprawiają, że wiele osób sięga po nie, gdy jest zestresowanych lub nie ma czasu na przygotowanie zdrowego posiłku. Badania wykazują, że regularne spożywanie fast foodów zwiększa ryzyko otyłości, szczególnie jeśli łączymy to z siedzącym trybem życia.
W sytuacjach towarzyskich, gdy podawane są przekąski, istnieje większe ryzyko nadmiernego przyjmowania kalorii, co sprzyja niezdrowym nawykom żywieniowym. Nadmiar dostępnej żywności wiąże się z poważnymi problemami zdrowotnymi, w tym z wyższym ryzykiem chorób metabolicznych. Mechanizmy regulujące apetyt mogą być zaburzone, gdyż żywność o niskiej wartości odżywczej nie zaspokaja prawdziwych potrzeb organizmu, co prowadzi do częstszego sięgania po przekąski.
Dlatego tak ważne jest, aby zrozumieć, jak dostęp do takiej żywności wpływa na nasze nawyki. To wiedza, która może pomóc w kontrolowaniu masy ciała i podejmowaniu lepszych decyzji żywieniowych, co z kolei przyczyni się do poprawy naszego ogólnego stanu zdrowia.
Jakie są typowe nawyki żywieniowe prowadzące do tycia?
Nawyki żywieniowe, które mogą przyczyniać się do przyrostu wagi, obejmują kilka ważnych aspektów. Regularne spożywanie wysoko kalorycznych, przetworzonych produktów, takich jak:
- fast foody,
- cukierki,
- napoje gazowane.
Dostarcza to nadmiaru kalorii do organizmu. Co więcej, pomijanie śniadań oraz nieregularne jedzenie potęgują uczucie głodu, co często prowadzi do podjadania. W takich chwilach wybór słodkich czy słonych przekąsek jedynie zaostrza problem. Dodatkowo, jedząc duże porcje lub w biegu, trudno jest kontrolować ilość spożywanych kalorii. Wiele osób ma także tendencję do zajadania stresu czy emocji, co prowadzi do nadmiernego jedzenia.
Niekorzystne nawyki, jak:
- picie słodkich napojów zamiast wody,
- regularne spożywanie alkoholu,
mogą również wpływać na przyrost tkanki tłuszczowej. Słodkie napoje pełne są prostych cukrów, które szybko podnoszą poziom glukozy we krwi, a alkohol zwiększa apetyt, co często skutkuje większym apetytem na jedzenie. Długotrwałe skutki tych praktyk, takie jak odkładanie tkanki tłuszczowej, mogą prowadzić do otyłości. Zrozumienie tych powszechnych zachowań żywieniowych jest niezwykle istotne w walce z otyłością oraz w dążeniu do zdrowszego stylu życia.
Jak burza hormonów może wpływać na tycie?

Burza hormonów ma istotny wpływ na przyrost masy ciała, szczególnie u osób w okresach:
- dojrzewania,
- ciąży,
- menopauzy.
Zmiany hormonalne mogą skutkować wzrostem apetytu na słodkie i tłuste potrawy. To zjawisko związane jest z działaniem hormonów, takich jak grelina i leptyna. W tym czasie metabolizm często spowalnia, co skutkuje odkładaniem tkanki tłuszczowej, zwłaszcza w obrębie brzucha. Przykładowo, zaburzenia hormonalne, takie jak:
- niedoczynność tarczycy,
- zespół policystycznych jajników (PCOS),
- zespół Cushinga
mogą prowadzić do insulinooporności, wpływając na sposób, w jaki organizm przetwarza glukozę i spala tłuszcz, co sprzyja otyłości. Osoby cierpiące na takie zaburzenia są bardziej narażone na tycie, co utrudnia proces odchudzania. Zrozumienie wpływu hormonów na masę ciała jest kluczowe dla odpowiedniego dostosowania diety i stylu życia. Wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych oraz regularna aktywność fizyczna są niezbędne, aby zminimalizować negatywne efekty wahań hormonalnych. Dodatkowo, dbanie o równowagę emocjonalną może również wspierać utrzymanie prawidłowej masy ciała.
Jakie role odgrywa genetyka w procesie tycia?

Genetyka odgrywa kluczową rolę w procesie przybierania na wadze, wpływając na metabolizm, apetyt oraz rozmieszczenie tkanki tłuszczowej w ciele. Badania sugerują, że niektóre geny mogą determinować sposób, w jaki organizm przetwarza oraz spala kalorie. Z tego względu, osoby z określonymi predyspozycjami genetycznymi mogą łatwiej nabierać masy. Na przykład:
- różne warianty genów mogą oddziaływać na efektywność spalania tłuszczu,
- geny wpływają na odczuwanie sytości,
- osoby z otyłością w rodzinie kumulują tłuszcz wokół brzucha.
Jednakże, mimo że geny mają znaczenie, styl życia, a zwłaszcza dieta i aktywnosć fizyczna, są równie ważne w kontekście przyrostu masy ciała. Nawet osoby z genetycznymi skłonnościami do otyłości mogą zmniejszyć ryzyko tycia dzięki:
- zdrowym nawykom żywieniowym,
- regularnemu ćwiczeniu.
Zrównoważona dieta, bogata w składniki odżywcze i uboga w puste kalorie, stanowi klucz do utrzymania optymalnej wagi. Należy pamiętać, że genetyka to nie wyrok – zdrowy styl życia może znacznie poprawić kondycję osób, które mają predyspozycje do tycia.